در دنیای پویای تجارت، صاحبان کسب‌وکار همواره به دنبال راه‌هایی برای گسترش فعالیت خود و افزایش سود هستند. فرانچایز یکی از این روش‌ها است که به مالکان برند اجازه می‌دهد تا از طریق اعطای مجوز به افراد دیگر، از نام تجاری، دانش و تخصص‌شان برای ایجاد شعبات جدید در سراسر کشور یا حتی دنیا استفاده شود.

در این مقاله با مفهوم فرانچایز، انواع آن، مزایا و معایب و همچنین تفاوت آن با حق نمایندگی می‌پردازیم. این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا با این روش نوین آشنا شده و تصمیمی آگاهانه برای استفاده از آن در کسب‌وکار خود بگیرید.

فرانچایز چیست؟

فرانچایز (Franchise) یک روش قانونی برای توسعه کسب‌وکار است که در آن، مالک یک برند (فرانچایز دهنده) با شخص دیگری (فرانچایز گیرنده) قرارداد می‌بندد. طبق این قرارداد، فرانچایز گیرنده مجوز استفاده از نام تجاری، دانش، تخصص، استراتژی‌های بازاریابی، موجودی محصولات و پشتیبانی فرانچایز دهنده را به دست می‌آورد. در مقابل، فرانچایز گیرنده متعهد به رعایت قوانین و استانداردهای فرانچایز دهنده و پرداخت حق امتیاز به صورت درصدی از فروش یا به صورت مبلغ ثابت سالانه می‌شود. بنابراین می‌توان گفت فرانچایز از موارد زیر تشکیل می‌شود:

• فرانچایز دهنده: صاحب برند و دانش است و مجوز را به دیگران اعطا می‌کند.
• فرانچایز گیرنده: از نام تجاری، دانش و پشتیبانی فرانچایز دهنده برای راه‌اندازی شعبه خود استفاده می‌کند.
• قرارداد فرانچایز: تعهدات دو طرف را مشخص می‌کند.

انواع فرانچایز

فرانچایزها در اشکال مختلفی وجود دارند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. 4 نوع اصلی فرانچایز عبارتند از:

1. فرانچایز یکتا: در این نوع، فرانچایز گیرنده فقط مجوز را برای یک واحد کسب‌وکار دریافت می‌کند. این نوع فرانچایز برای کسب‌وکارهای کوچک و کارآفرینان جدید مناسب است.
2. مولتی فرانچایز: فرانچایز گیرنده مجوز را برای چند واحد کسب‌وکار در مناطق مختلف دریافت می‌کند. این نوع فرانچایز برای افراد باتجربه و دارای منابع مالی کافی مناسب است.
3. فرانچایز منطقه‌ای: فرانچایز گیرنده برای یک منطقه خاص (مثلاً یک شهر یا استان) مجوز می‌گیرد. این نوع فرانچایز برای افراد آشنا به بازار منطقه و دارای روابط عمومی قوی مناسب است.
4. فرانچایز پیشرفته: فرانچایز گیرنده برای یک منطقه کشوری یا حتی بین‌المللی مجوز دریافت می‌کند و می‌تواند به عنوان فرانچایز دهنده عمل کند. این نوع فرانچایز برای شرکت‌های بزرگ و دارای برند شناخته شده، کاربرد دارد.

مزایا و معایب فرانچایز

فرانچایز، مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

مزایای فرانچایز برای فرانچایز گیرنده:

• کاهش ریسک: کسب‌وکارهای فرانچایز به دلیل استفاده از تجربیات و دانش فرانچایز دهنده، ریسک کمتری برای شکست دارند.
• بهره‌گیری از نام تجاری شناخته شده: استفاده از نام تجاری معتبر و شناخته شده، به جذب مشتریان بیشتر و افزایش فروش کمک می‌کند.
• دسترسی به پشتیبانی: فرانچایز گیرنده از پشتیبانی و آموزش‌های مستمر فرانچایز دهنده بهره‌مند می‌شوند.
• افزایش قدرت خرید: فرانچایز گیرنده به دلیل عضویت در یک شبکه بزرگ، می‌تواند مواد اولیه و محصولات را با قیمت مناسب‌تر خریداری کند.
• کمک به ایجاد شغل: فرانچایز با ایجاد شعبات جدید، به ایجاد شغل در منطقه کمک می‌کند.

معایب فرانچایز برای فرانچایز گیرنده:

•  محدودیت: فرانچایز گیرنده باید قوانین و استانداردهای سختگیرانه فرانچایز دهنده را رعایت کند.
• پرداخت هزینه‌: فرانچایز گیرنده باید حق امتیاز و سایر هزینه‌های مرتبط با فرانچایز را پرداخت کند.
• کاهش استقلال: فرانچایز گیرنده استقلال کمتری نسبت به صاحبان کسب‌و‌کارهای غیر فرانچایز دارد.

تفاوت فرانچایز با حق نمایندگی

فرانچایز و حق نمایندگی هر دو نوعی مجوز تجاری هستند، اما تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند:

• فرانچایز: فرانچایز گیرنده مجوز استفاده از نام تجاری، دانش، تخصص، استراتژی‌های بازاریابی، موجودی محصولات و پشتیبانی فرانچایز دهنده را به دست می‌آورد و در ازای آن، حق امتیاز پرداخت می‌کند.
•  حق نمایندگی: نماینده فقط مجوز فروش محصولات یا خدمات یک شرکت را دارد و به عنوان واسطه بین مشتریان و شرکت عمل می‌کند. در ادامه ویژگی‌های فرانچایز و حق نمایندگی در یک جدول به طور خلاصه آورده شده است:

 نکات کلیدی برای انتخاب بهترین فرصت فرانچایز

انتخاب بهترین فرصت فرانچایز برای موفقیت در این مسیر بسیار اهمیت دارد. در اینجا به چند نکته کلیدی برای انتخاب بهترین فرصت فرانچایز اشاره می‌کنیم:

• به علایق و مهارت‌های خود توجه کنید: قبل از هر چیز، به این فکر کنید که در چه زمینه‌ای علاقه و مهارت دارید. انتخاب فرانچایزی که با علایق و مهارت‌های شما مطابقت داشته باشد، به شما در انگیزه و تعهد بیشتر برای موفقیت کمک می‌کند.
• تحقیقات خود را انجام دهید: قبل از سرمایه‌گذاری در هر فرانچایزی، تحقیقات کاملی در مورد آن انجام دهید. سابقه شرکت، وضعیت مالی، فرصت‌های رشد و رضایت فرانچایز گیرنده‌های دیگر را بررسی کنید.
• هزینه‌ها را به دقت بررسی کنید: هزینه‌های اولیه و هزینه‌های جاری مرتبط با فرانچایز را به دقت بررسی کنید و مطمئن شوید که توانایی پرداخت این هزینه‌ها را دارید.
• قرارداد فرانچایز را با دقت مطالعه کنید: قبل از امضای قرارداد، تمام مفاد آن را با دقت مطالعه کنید و از معنای تمام تعهدات خود آگاه باشید.
• با فرانچایز گیرنده‌های دیگر صحبت کنید: با فرانچایز گیرندگان دیگر در مورد تجربه خود صحبت کنید. نظرات و تجربیات آن‌ها می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری آگاهانه کمک کند.

سخن آخر

فرانچایز می‌تواند راهی مناسب برای گسترش کسب‌وکار و افزایش سود باشد. در واقع فرانچایز یک راه مناسب برای گسترش تجارت بدون صرف هزینه‌های اضافی برای توسعه است. البته، انتخاب فرانچایز مناسب و مدیریت صحیح آن، نیازمند تلاش، تعهد و برنامه‌ریزی دقیق است. این روش به مالکان کسب‌وکار امکان می‌دهد تا با استفاده از نام تجاری معتبرتر و بزرگ‌تر، در زیر چتر برندی شناخته‌شده قرار گیرند و در ازای دریافت حق امتیاز، محصولات، خدمات و برخی امکانات دیگر، بخشی از سود خود را به کسب‌وکار مادر بدهند.